De boom van de maand november is de amberboom (Liquidambar styraciflua L).
De amberboom is een graag geziene ‘gast’ in tuinen en parken van Europa vooral vanwege zijn buitengewoon fraaie herfstkleuren. Het kleurpalet loopt van groen over rood naar paars, geel en oranje. Zijn handvormige, 5 tot zeven tallige bladeren lijken op die van een esdoorn. Ook wordt hij gewaardeerd om zijn pyramidale kroonvorm en omdat hij weinig last heeft van ziekten en plagen. Prettig is ook, dat hij maar vrij langzaam groeit.
Zijn oorsprong ligt in het oosten van de Verenigde Staten op rijke vochtige bodems, langs rivieren en beken en in moerassen (zgn. ‘bottumlands’).
Al in 1640 werd hij ingevoerd in Europa. Maar zo hoog als in Amerika (40 m) wordt hij in Europa niet, hooguit 20-25 m.
De boom is eenslachtig maar draagt zowel vrouwelijke als mannelijke bloemen. De mannelijke meeldraden hangen als kleine gele trosjes druiven aan een steeltje; de vrouwelijke aan lange stelen aan de basis van een tak. De vrucht is kogelvormig, ca 3 cm in doorsnede en bestaat uit 40-60 hoornvormige vruchtdoosjes met in elk doosje 2 zaden. Door kleine openingen vallen de zaadjes uit de vruchtdoosjes. De vruchten blijven in de winter aan de bomen hangen.
Amber is een welriekende stof die al bij de Indianen bekend was. Uit repen schors en ook uit bladeren werd een gele, geurige gomhars gewonnen. Zij verbrandden de gom en dat leverde lekkere geuren op. Vandaar de naam: Liquidus= vloeibaar en styrax= geurige hars (Liquidambar styraciflua).
Veel ouder is de amber uit de Oudheid, een wasachtig uitscheidingsproduct van de potvis. Werd door de Arabieren verhandeld en was zeer kostbaar want het is een van de beste stoffen om andere geurstoffen eraan te binden of te accentueren. Parfumfabrikanten zowel in Azië als Europa betaalden daar goud geld voor.
Er bestaat ook de Eur-Aziatische Amberboom, Liquidambar orientalis, waaruit door koken en persen van de bast, storax wordt verkregen. Storax is een bruine, grijze stroperige hars, die wordt toegepast als hoestdrank, smeersel bij reumatiek en ook in parfums wordt gebruikt.
De Amerikaanse amberboom vindt u in regio 05-06 en 05-t en bij 05-8.
De Eur-aziatische amberboom vindt u in regio 09-13.
© Joop Kalb, Norg, 28 oktober 2017
